GPS-fietsroute Rondje Apeldoorn Oost (34 km)

Apeldoorn heeft twee verschillende gezichten. Aan de oostkant treffen we het vlakke cultuurlandschap van de IJsselvallei aan. Hier hebben door de eeuwen heen harde werkers ploeterend vorm gegeven aan de stad Apeldoorn en haar omgeving. Ik denk hierbij aan het in de 18^e eeuw, met de hand gegraven Apeldoorns Kanaal en aan de natte moeilijk te bewerken broeklanden met haar gegraven weteringen.

1. Stinkmolen

Op deze plaats werden begin 1600 een hennep- en ledermolen gebouwd. Door de stank die hierbij vrijkwam werd de molen in de volksmond “de stinkmolen” genoemd.

Vanaf 1648 werd het een papiermolen. Niet dat het stankprobleem daarmee was opgelost, want bij het maken van het papier werd gistende urine gebruikt…
Deze papiermolen bleef nog lang in productie. Begin 1900 werd er voornamelijk pakpapier en karton geproduceerd. Uiteindelijk is de molen tussen 1937 en 1939 afgebroken.

2. Marialust, Apeldoorn

In 1824 werd het huidige Marialust gebouwd op de plaats van een buitenhuis dat behoorde bij papierfabriek De Vlijt. Het pand verwisselde verscheidene keren van eigenaar. Zo heeft ook H.C. van der Houven van Oordt er eind 18e eeuw gewoond.

Deze projectontwikkelaar is de grondlegger van de voor Apeldoorn zo kenmerkende en mooie Parkenbuurt.

3. Dienstwoning havenmeester/brugwachter

Tot 1858 verbond het Apeldoorns Kanaal de IJssel bij Hattem met Apeldoorn. Het kanaal liep dood in een havenkom die reikte tot waar nu de brug over de Deventerstraat ligt.
In 1858 werd het kanaal doorgetrokken naar de IJssel bij Dieren, waardoor de havenmeester ook brugwachter werd. Deze uitbreiding van taken maakte een aangepaste woning noodzakelijk. Het werd een woning die zowel uitzicht bood op de haven, als op de brug.

4. De knik van de freule

Op deze plaats maakt het Apeldoorns Kanaal een opvallende bocht. Een bocht waar een verhaal aan vastzit.
De Nederlandse zeeheld Jan Hendrik van Kinsbergen woonde van 1798 tot zijn dood in 1819 op landgoed Welgelegen. Hier werd hij tot zijn overlijden verzorgd door drie baronessen die het landgoed erfden. De langstlevende van deze baronessen was Freule Sweertje. Zij overleed in 1839.
Toen in 1846 werd besloten om het Apeldoorns Kanaal te verlengen tot Dieren, bleek in het testament van de freule te staan dat landgoed Welgelegen de komende 20 jaar onveranderd moest blijven. Zodoende werd het tracé van het Kanaal om het landgoed heengeleid en ontstond de knik van de freule. De markante fietsbrug heet heel toepasselijk “De Freule”.

5. Gebouw Samuel

Op 23 maart 1923 legde evangelist N.C. de Regt de eerste steen van dit voormalige kerkje. Tegenwoordig wordt het gebouwtje verhuurd voor bruiloften en partijen.

6. Grote Wetering

In de noordelijke IJsselvallei loopt een stelsel van weteringen die van het zuiden naar het noorden stromen en die bij Hattem samenkomen om in de IJssel uit te monden. Ze zijn eeuwen geleden gegraven voor de afwatering van de natte broeklanden.

7. Vliegveld Teuge

Desgewenst kunt u even afslaan naar Teuge International Airport. Een vliegveld dat in 1935 werd geopend en dat door vliegtuigen van maximaal 6000 kilo mag worden gebruikt. Een hoogtepunt uit het bestaan van de luchthaven was de landing op 2 augustus 1945 van Prinses Juliana en haar 3 dochters. Zij zetten hier, na hun Canadese verblijf tijdens de Tweede Wereldoorlog, voor het eerst weer voet op Nederlandse bodem.

8. Weteringse Broek

Waterschap Veluwe heeft verscheidene gedeelten van de lange rechte weteringen op de schop genomen. Met als doel vermindering van wateroverlast voor de landbouw, vergemakkelijking van onderhoud, verbetering van de waterkwaliteit en het creëren van ecologische verbindingszones. Daartoe er zijn mooie glooiende oevers en extra bochten aangelegd. En niet te vergeten een prachtig vrijliggend fietspad met veel bankjes en informatieborden, zodat u de ontwikkelingen van dit unieke gebied op de voet of op de fiets kunt volgen.

9. Baronnenlijn

U rijdt hier op een deel van de voormalige Baronnenlijn, een tussen 1887 en 1889 aangelegd spoorlijn die van Apeldoorn naar Hattemerbroek onder Zwolle liep.
In de volksmond kreeg het de naam “Baronnenlijn” omdat vooral burgemeesters van adellijke komaf de initiatiefnemers zijn geweest. Ondanks de deftige naam was de Baronnenlijn vooral populair onder het gewone volk.

Door concurrentie van de bus, die in tegenstelling tot de trein wél in de centra van de diverse plaatsen stopte, werd vanaf 1950 het personenvervoer gestaakt en in 1972 reed de laatste goederentrein over de Baronnenlijn.