GPS-fietsroute Westervoort – Zevenaar – Giesbeek (49 km)

Deze waterrijke fietsroute voert grotendeels over kronkelende dijken langs de Rijn en de Gelderse IJssel, die zich bij Westervoort afsplitst. De kolken vertellen het verhaal van de eeuwenlange strijd tegen het water. Water dat heeft genomen, maar ook heeft gegeven. Zoals de dikke laag rivierklei waarop de boeren vruchtbaar konden en kunnen werken. In de Kijfwaard is deze klei geëxploiteerd om er stenen van te bakken.

Houdt u van natuur, ruimte en historie, dan zal deze route u beslist bevallen!

1. Oversteek geallieerden

Met veel strijd verhinderden de Duitsers begin 1945 de geallieerden om de Rijn over te steken. Uiteindelijk had die oversteek toch plaats. En wel bij Emmerich, waarna de bevrijders via de Achterhoek optrokken naar Arnhem. Op deze plek bij Westervoort staken ze op 12 april 1945 met amfibievoertuigen en boten de IJssel over, legden een bruggenhoofd aan en plaatsten vervolgens een noodbrug waarover het zware materieel naar Arnhem kon trekken. De stad werd, ten koste van zware verliezen, op 14 april 2014 bevrijd.

2. Begin IJssel

Het is altijd intrigerend om het begin van een rivier te zien. En het betreft hier niet zomaar een rivier. Want de 127 kilometer lange Gelderse IJssel is een van de mooiste rivieren van Nederland!
De zomerkaden liggen hier bij Westervoort ongeveer 70 meter uit elkaar. Bij Kampen vlak voor de uitmonding in het Ketelmeer is de IJssel twee keer zo breed.

In het kader van “Ruimte voor de Rivier” worden nevengeulen aangelegd die de capaciteit moeten verhogen, zodat de door klimaatverandering verwachte toename van regenhoeveelheden kunnen worden opgevangen.

Verder wordt de natuurwaarde van de IJssel vergroot; teneinde verstening tegen te gaan worden kribben verwijderd, waardoor het rivierzand meer vrijheid zal krijgen. De scheepvaart is hier niet blij mee, omdat de bevaarbaarheid er weleens negatief door zou kunnen worden beïnvloed.

3. Waai

De “Waai van Boerboom” is ontstaan doordat de oorspronkelijke dijk het ergens tussen 1723 en 1753 heeft begeven. Het water kolkte met zo’n kracht door het gat in de dijk, dat erachter een diepe kolk (waai) ontstond. Later werd de dijk hersteld en om de buitenkant van de kolk aangelegd. In dit geval betreft het een zogenaamde “binnendijkse waai”.

Wordt een dijk aan de rivierkant van de kolk aangelegd, dan spreekt men van een buitendijkse waai. Beide kolksoorten zijn op de route te zien.

4. Spoorwegtunnel

Spoortunnel Pannerdensch Kanaal is onderdeel van de Betuweroute en is gelegen op het tracé Bemmel-Zevenaar. De tunnel is tussen 2000 en 2004 ten kostte van 125 miljoen euro aangelegd en is 2,5 kilometer lang.

5. Sluis Oude Waal

Vroeger kwam de Rijn bij Lobith ons land binnen, waarna bij Tolkamer de Waal zich afsplitste. In 1771 werd het Bijlands Kanaal aangelegd, waardoor de oorspronkelijke hoofdgeul van de Waal werd afgesneden. Om wateroverlast voor de steenfabrieken in de Kijfwaard te beperken werd de afgedamde Oude Waal in de 19e eeuw afgesloten met een sluisje.

In 1908 werd het sluisje door de eigenaar van een steenfabriek gerenoveerd en nog steeds vervult het een functie in de waterhuishouding van de Kijfwaard.

6. Huis Aerdt

In 1652 werd huis Aerdt op de restanten van de middeleeuwse burcht Ter Cluse opgetrokken. Na tal van verervingen werd het in 1962, zwaar vervallen, voor 1 gulden overgedragen aan Vrienden der Geldersche Kasteelen. Na een jarenlange restauratie (1964 tot 1972) is uiteindelijk de oude glorie hersteld.

Momenteel wordt het huis onder andere gebruikt voor particulier bewoning en bedrijfshuisvesting. Ook kan er getrouwd worden.

7. Oud Zevenaar

Doordat Oud Zevenaar nauwelijks groeit, heeft dit dorpje haar historische karakter grotendeels behouden.
Blikvanger is de uit de 15de eeuw stammende RK Martinuskerk, die pal achter een kronkel van de Rijndijk is gelegen. Vanaf het smalle (fiets)paadje, ‘t Olde Processiepad, krijgt u een mooi zicht op de rivierkant van de kerk, die voor de aanleg van het Pannerdens Kanaal pal aan de Rijn lag.

Vanaf dit paadje ziet u ook de ingang van de grafkelder van de familie de Nerée tot Babberich liggen. Ervoor staat een monumentale treur-es. De oudste van Nederland! De boom is kort na de ingebruikname van de grafkelder (1846) geplant.

8. Panoven

De Panoven is een gerestaureerde voormalige dakpan- en steenfabriek uit 1850. Dit prachtig opgeknapte industriële erfgoed herbergt de laatste zigzagoven van West Europa. Tot 1924 werden hier dakpannen, tegels, drainagebuizen en bakstenen gebakken. Na 1924 werden hoofdzakelijk ambachtelijke bakstenen voor de particuliere huizenmarkt geproduceerd.

In 1983 kwamen de laatste stenen uit de Panoven, die al generaties lang in het bezit is van de familie Kruitwagen. En nog steeds beheert deze familie de Panoven. Om dit erfgoed voor het nageslacht te bewaren, zijn er veel recreatiemogelijkheden gegenereerd.